De zoektocht naar een methode om de bevalling vlotter te laten verlopen.

Bevallen doet pijn.  Eeuwen geleden stelde de kerk dat dit een straf was voor de zonde, die de vrouw begaan had door seksuele gemeenschap te hebben.  Ook na loskoppeling van seksualiteit en zonde, bleef men van mening dat een bevalling pijn hoorde te doen.

Binnen de geneeskunde zocht men naar mogelijkheden om de bevallingspijn te verminderen.  Rond 1847 werd in dit verband het eerste chemische pijnbestrijdingsmiddel, chloroform, opgetekend. Dit bleek echter schadelijk voor de lever.

Al in de negentiende eeuw werd In Rusland hypnose toegepast om een bevalling vlotter te doen verlopen.  Tot op heden heeft deze methode een grote evolutie doorgemaakt met goede resultaten.  Weinig verloskundigen zijn echter met deze methode vertrouwd.

Op een congres in Leningrad, in 1951, stelden Russen, naast hun al bestaande suggestieve hypnosetoepassingen volgens Schultz (1916), de psychoprofylactische methode volgens Velvowski voor.  Deze hypno-suggestieve methode bestond uit het aanleren van een positief geconditioneerde reflex (Pavlov), want pijnervaring was ook een cortexactiviteit.  Een hijgende ademhaling (opgewekte hyperventilatie) tijdens de weeën moest de pijn verminderen en door het oefenen van het blokkeren van de ademhaling tijdens het persen werd de uitdrijving bevorderd. Zo kreeg de vrouw het gevoel haar bevalling zelf wat in handen te hebben.  De informatie werd gegeven door een team van artsen, vroedvrouwen en kinesitherapeuten.  De praktische lessen werden door kinesitherapeuten gegeven.  De vaders kregen de mogelijkheid om de voorbereiding tot de bevalling bij te wonen.

Rond 1930 werd de progressieve relaxatie methode volgens E. Jacobson toegepast om de pijn (en de tonus) bij de bevalling met meer gelokaliseerde, progressieve ontspanningsoefeningen te begeleiden.

Eerste stappen naar verloskundige kinesitherapie

De eerste initiatieven en ontwikkelingen van de verloskundige kinesitherapie komen echter uit de Angelsaksische landen.  In 1933 publiceerde Dr. G. Dick Read “De natuurlijke geboorte zonder angst”. Hierin wordt de voorbereiding van de bevalling toegespitst op de psychische voorbereiding met de bedoeling om de vicieuze cirkel ‘angst-spanning-pijn’ te doorbreken. 

Het geven van méér voorlichting over het verloop van de bevalling zorgde voor minder angst bij de vrouw.  Ook door het aanleren van ademhalings- en ontspanningsoefeningen en het geven van de nodige adviezen over voeding en leefgewoonten trachtte men de gezondheid van de vrouw te verbeteren. 

Bovendien schreef Read zwangerschapsgymnastiek voor!

Zijn methode, die later ‘de methode tot natuurlijke baring’ werd genoemd, werd eerst toegepast op een selecte groep vrouwen, maar met behulp van kinesitherapeuten werd dit uitgewerkt tot een volledig programma en overgebracht naar Europa.

In Parijs, Frankrijk, pasten Dr. Lepage en kinesitherapeute Fernande Harlin, ook al de psychosomatische voorbereiding toe.  Harlin publiceerde in 1951 haar boek “Pour une maternité heureuse”.

De psychoprofylactische methode uit Rusland werd ook rond 1952 door Lamaze in Frankrijk geïntroduceerd, waarbij hij ook de vroedvrouwen opleidde met deze methode. Geleidelijk aan werd het contact tussen arts en vrouw en de aanwezigheid van de partner van groot belang, en dit zowel tijdens de voorbereiding als tijdens de bevalling zelf.

De vrouw krijgt zelf haar verantwoordelijkheid tijdens de bevalling en is niet langer afhankelijk van haar ‘verlosser’.  Het actief deelnemen aan haar eigen bevallingsproces geeft de vrouw haar eigen emotionele beleving, maar zij ondervindt ook positievere obstetrische gevolgen.  De bevalling wordt veiliger. 

De voorbereiding en de begeleiding door de kinesitherapeut is gericht op het verhogen van het zelfvertrouwen van de vrouw door haar inzicht te geven in haar eigen lichamelijk functioneren en in diegenen die haar zullen bijstaan.

Andere manieren van zwangerschapsbegeleiding

In de loop van de jaren zestig werden nog andere manieren van zwangerschapsbegeleiding uitgewerkt: sofrologie volgens de Spaanse psychiater Caycedo, die de structuren van het menselijk bewustzijn bestudeert, evenals de mogelijkheden om hierop in te grijpen en deze te wijzigen. 

A. De Carcer heeft het werk van Caycedo aangepast aan de obstetriek en bracht zo de intermitterende sofronisatie tijdens de ontsluitingsperiode tot stand. Haptonomie en musicotherapie deden ook hun intrede.

In Pithiviers (Frankrijk) werken M. Odent en zijn staf al meer dan twintig jaar met de methode actief bevallen, waarbij men er naar streeft de vrouw zoveel mogelijk zelf te laten doen en zo weinig mogelijk zelf in te grijpen.

 In de jaren ‘80 zijn de prenatale voorbereiding in het water en het onderwater bevallen in opmars.  In België is de vereniging ‘Aqualude’ actief op dit domein. Zij hebben zowel kinesitherapeuten als vroedvrouwen in hun team.  Dr. Ponette (Oostends gynaecoloog, op pensioen) is baanbreker voor onderwaterbevallingen. 

De verloskundige kinesitherapie in België

In België vonden vooral rond 1957 verloskundige kinesitherapeuten hun weg naar de materniteiten.  Onze pioniers waren Denise de Hagen in Brussel, Jacqueline Broucke-Calmeyn in Brugge, Annie Derden in Kortrijk, Adelheid Hubert in Mechelen, Renilde Truyens in Schoten, Henriëtte De Schrijver in Leuven en Monique Bayer-Verstraeten in Sint-Niklaas.  Deze pioniers hebben ervoor gezorgd dat in augustus 1973 de pre- en postnatale gymnastiek in de nomenclatuur kinesitherapie opgenomen werd.

Zo richtten zij in oktober van datzelfde jaar de beroepsvereniging BGKVG/UPKOG op (Beroepsvereniging van Gediplomeerde Kinesitherapeuten, afdeling Verloskunde, Gynaecologie/Union Professionnelle des Kinésithérapeutes section Obstétrique et  Gynécologie).

Aanvankelijk werd de vereniging geleid door Hélène Mullie-Derom. Daarna waren ook Brigitte Vandenbussche en Marie-Josée Decoster en Mireille Hecq jarenlang voorzitter.
Vandaag is Christine Van De Putte voorzitter van de vereniging.

WCPT, World Confederation for Physical Therapy, is ‘de’ internationale vereniging voor Kinesitherapie, waarbij 112 landen zijn aangesloten, waaronder ook België met als Parent Body AXXON.

WCPT heeft 12 subgroepen, waarvan Women’s Health er een van is.

In 1999 werd de International Organization of Physical Therapists in Women’s Health, IOPTWH, als subgroep erkend!  Vijfentwintig landen zijn op dit moment lid van deze subgroep.

Ook België deed een poging om zich aan te sluiten bij de subgroep IOPTWH.  Deze mislukte echter omdat er enerzijds niet genoeg interesse was van bestuursleden en anderzijds slechts een klein aantal van de leden lid waren van de Parent Body, destijds AKB, nu AXXON.

Er werd een tweede poging ondernomen na het oprichten van BAPRA (de koepelvereniging BGKVGPR, PELVIRED, GISKAP waarvan deze laatste ondertussen niet meer bestaat).  Ook dit keer was er helaas weinig motivatie van de bestuursleden.

Derde keer goede keer! Door het oprichten van de BCIG’S, van de Parent Body AXXON, en de motivatie van de huidige bestuursleden van BICAP en zijn leden, hopen we nu eindelijk onze aanvraag in te kunnen dienen om lid te worden van IOPTWH.

De samenwerking binnen Bapra van BGKVGPR en Pelvired wierp zijn vruchten af. 

Al snel (eind 2006) werd BAPRA geconfronteerd met een wetsvoorstel van minister Demotte waarin o.a. de uitbreiding van de bevoegdheden van de vroedvrouwen met pelvische reëducatie mogelijk zou worden.  Elke wet die gestemd wordt, moet nadien uitvoeringsbesluiten hebben voor ze kunnen van kracht zijn.  De Nationale Raad voor Vroedvrouwen (NRV) contacteerde de Nationale Raad voor Kinesitherapie (NRK).  De NRK erkende het nut van de medewerking van BAPRA waarop heel wat onderhandelingen plaatsvonden tussen BAPRA, de voorzitter van de NRK en de voorzitter van de NRV. Deze leidden uiteindelijk tot een afbakening van ieders domein.  De kinesitherapeuten vonden dat de vroedvrouwen vooral een verwijsfunctie hadden bij klachten van de zwangere of pas bevallen vrouw.  De uitvoeringsbesluiten van dit ministerieel voorstel werden nooit een realiteit.

Toch blijft dit dossier een stevige uitdaging vormen.  De FRV ijvert nog steeds om uitvoeringsbesluiten op te stellen, ondanks het negatief advies van Mieke Walraevens tijdens een overleg tussen de federale raad voor kinesitherapie en de federale raad voor vroedvrouwen in 2016. De boodschap vanuit het kabinet van minister De Block was toen duidelijk: er zouden geen bijzondere beroepsbekwaamheden voor de vroedvrouwen gecreëerd worden. Educatie over de bekkenbodem zou wel opgenomen worden in de basisopleiding vroedkunde maar reëducatie of revalidatie blijft binnen het domein van de kinesitherapeuten.
Tot op heden diept BAPRA deze zaken verder uit, want zowel politiek, juridisch als academisch advies zijn ontzettend belangrijk om een sterk dossier op te stellen zodat wij onze competenties kunnen verdedigen.

BAPRA bestaat intussen uit zes bestuursleden (3 Pelvired, 3 BICAP) en is volop aan het onderhandelen om over te gaan in een BCIG (Belgian Clinical Interest Group) van Axxon.
De prioritaire doelstellingen zijn momenteel:

• Uitwerken van een juridisch sterk dossier over de samenwerking en rolverdeling met vroedvrouwen;
• Toetreding tot het IOPTHW;
• Uitwerken van een sterk dossier om de rol van de kinesitherapeut te verdedigen in het perinatale zorgpad.
   

In 2016 veranderde de naam van de vereniging.

‘BICAP’, wat staat voor BIrth, Core And Pelvic therapy, werd officieel boven de doopvont gehouden. Met deze naam, die een stuk makkelijker in de mond ligt, willen wij starten met een periode van vernieuwing en samen met de BCIG  internationaal naar buiten treden en hopelijk lid worden van de IOPTWH.